خود زیانی و خود فراموشی ( صص281 -284 تلخیص)

حضرت امام علی علیه السلام:

 تعجب می کنم از کسی که در جستجوی گمشده اش بر می آید و حال آن که "خود" را گم کرده و در جستجوی آن بر نمی آید.

اینکه قرآن گاهی تعبیرات خاصی درباره برخی از آدمیان به کار می برد از قبیل:  "خود زیانی" یا "فراموشی"  یا "خودفروشی"  مثلاً می فرماید:

«قد خسروا انفسهم و ضل عنهم ما کانوا یفترون» (اعراف/53) : همانا خود را بخته و معبودهای دروغین از دستشان رفته است.

یا می فرماید:

«قل ان الخاسرین الذین خسروا انفسهم»(زمر/15) : بگو زیان کرده و سرمایه باخته آن است که خویشتن را زیانکرده و خود باخته است.

ویا:

«نسوالله فانسیهم أنفسهم» (حشر/19) : از خدا غافل شدند و خدا را از یاد بردند، پس خدا خودشان را از خودشان فراموشاند و خودشان را از خودشان غافل ساخت.

آیا ممکن است انسان خودش را ببازد؟ باختن از دست دادن است و نیازمند به دو چیز است : یکی "بازنده" و دیگر "باخته شده و از دست رفته" چگونه ممکن است انسان خود را زیان کند و خود را ببازد و خود را از دست بدهد؟ آیا این تناقض نیست؟

همچنین مگر ممکن است انسان خود را فراموش کند و از یاد ببرد؟ انسان زنده همواره غرق در خود است، هر چیز را با اضافه به خود می بیند، توجهش قبل از هر چیز به خودش است، پس فراموش کردن خود یعنی چه؟

این مسأله در معارف اسلامی، خصوصاً دعاها و بعضی از احادیث و همچنین در ادبیات عرفانی اسلامی سابقه زیاد و جای بس مهمی دارد.

انسان "خود" را با "نا خود"  اشتباه می کند و " نا خود " را " خود " می پندارد و چون نا خود را خود می پندارد، آن چه به خیال خود برای خود می کند، در حقیقت برای نا خود می کند و خود واقعی را متروک و مهجور و احیانا منسوخ می سازد.

خود را گم کردن و فراموش کردن منحصر به این نیست که انسان درباره هویت و ماهیت خود اشتباه کند و مثلا خود را با بدن جسمانی و احیانا با بدن برزخی اشتباه کند. بلکه هر موجودی در مسیر تکامل فطری خودش که راه کمال را می پیماید در حقیقت از خود به خود سفر می کند یعنی از خود ضعیف به سوی خود قوی می رود.

انحراف هر موجود از مسیر تکامل واقعی، انحراف از خود به ناخود است و این انحراف بیش از همه جا در مورد انسان که موجودی مختار و آزاد است صورت می گیرد. انسان هر غایت انحرافی را که انتخاب کند در حقیقت او را به جای " خود " واقعی گذاشته است، یعنی نا خود را خود پنداشته است. آن چه در مورد ذم محو شدن و فانی شدن در مادیات آمده ناظر به این جهت است.

سیری در نهج البلاغه

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: